#स्तोत्रचिंतन .
स्तोत्र ,मंत्र हे असे साहित्य आहे की जे श्रद्धेने वाचले ,उच्चारले तर फायदा होतो. नेटवर काही शोधत होती न् बरेच दिवसांनी एक स्तोत्र हाती लागलं. माझा मुलगा लहान असताना ते मी म्हणायची. व्यर्थ बडबड करण्यापेक्षा काही चांगले म्हटले तर चांगलेच असते. शिवाय स्तोत्रांमुळे जिभेला वळण लागते. उच्चारणदोष कमी होतात.
हे स्तोत्र वासुदेवानंदसरस्वती विरचित आहे. यथामती अन्वयासह सार्थ-बालाशिष-स्तोत्रम् देत आहे. त्याच खाली नागपुरातील विद्वान् डॉ. के. रा. जोशी यांनी केलेला श्लोकात्मक अनुवादही देत आहे.
स्वांशेनेदं ततं येन स त्वमीशात्रिनन्दनम् ।
मुञ्च मुञ्च विपद्भ्योऽमुं रक्ष रक्ष हरे शिशुम् ॥१॥
अन्वय = हे अत्रिनन्दन , येन इदं (जगत्) स्व-अंशेन ततं (विस्तारितम्) सः त्वम् अमुं शिशुं विपद्भ्यः मुञ्च ,हे हरे ,अमुं शिशुं रक्ष ॥
अर्थ = हे अत्रिनंदना ,ज्या तू हे जग स्वतःच्या अंशाने विस्तारिले (त्या तू) ह्या बालकाला विपत्तींपासून वाचव ,हे हरे (विशेषण ) या बालकाचे रक्षण कर.
प्रातर्मध्यंदिने सायं निशि चाप्यव सर्वथा ।
दुर्दृग्गोधूलिभूतार्तिर्ग्रहमातृग्रहादिकान् ॥
अन्वय= (हे देव ,अमुं शिशुं त्वं) प्रातः-मध्यंदिने-सायं ,च निशि ; दुर् दृक् -गो-धूलि-भूत-अर्तिः-ग्रह-मातृग्रह-आदिकान् सर्वथा अपि अव ।
(हे देवा ,या शिशुला तू) दिसावयास कठिण अशी गोधूली,भूत-दुःख -नवग्रह-मनाचा कारक चंद्र-आदीं पासून सकाळ-दुपार-सायंकाळ-रात्र (या सर्व काळात) सर्वप्रकारे रक्षण कर .
छिन्धि छिन्ध्यखिलारिष्टं कमण्डल्वरिशूलधृक् ।
त्राहि त्राहि विभो नित्यं त्वद्रक्षालंकृतं शिशुम् ॥
अन्वय= हे कमण्डल्वरिशूलधृक् ,अखिलं अरिष्टं छिन्धि ,हे विभो त्वत् रक्ष-अलंकृतं शिशुं नित्यं त्राहि ॥
हे कमण्डलु-अरिशूलधृक् (दत्तगुरुंचे विशेषण) (या शिशुचे) संपूर्ण अरिष्ट (संकट) छिन्न करून टाक.,हे शक्तिमान् देवा ,तुझ्या रक्षणाने अलंकृत अशा या बालकाला नेहमी (संकटांपासून) वाचव .
सुप्तस्थितं चोपविष्टं गच्छन्तं क्वापि सर्वतः।
भो देवावश्विनावेष कुमारे वामनामयः॥
अन्वय = हे देवाश्विनावेष ,अस्मिन् कुमारे वामनामयः सुप्तं स्थितं च उपविष्टं ,गच्छन्तं क्वापि सर्वतः ।
अश्विनीकुमारांच्या वेषातील हे देवा ,झोपलेल्या ,बसलेल्या ,थांबलेल्या ,कुठेही जात असलेल्या या बालकाच्या सगळी कडल्या पीडा कमी कर ,(नष्ट कर) .
दीर्घायुरस्तु सततं सहअोजोबलान्वितः ॥
या मुलाचे सतत अोज-बलयुक्त दीर्घ अायुष्य असू द्या.
इतिश्री प.प. वासुदेवानन्दसरस्वतीविरचितं बालाशिषस्तोत्रम् ॥
अशा प्रकारे परमपूजनीय श्री. वासुदेवानंद विरचित बालाशिष स्तोत्र समाप्त.
डॉ. के. रा. जोशीकृत श्लोकात्मक अनुवाद.
तुझ्याच अंशे बाल निर्मिला अत्रिनंदना परमेशा !
सर्व संकटे दूर करोनी रक्ष रक्ष रे जगदिशा !! १!!
प्रातःकाली सायंकाली दिवसा रात्री केंव्हाही !
शिशुवरी तव कृपा असू दे चिंता त्याची तू वाही !!२!!
दुष्ट नजर त्य कधी न लागो ग्रहादि पीडा तू तोडी !
गोरजपीडा भूतप्रपीडा तोडी, फोडी तू मोडी !! ३ !!
त्रिशूलधारी हे परमेशा सर्व अरिष्टा छेदोनी !
तुझ्या रक्षणे अलंकारिले बालक तू ही पाहोनी !! ४!!
अश्विनीवेषा हे जगदिशा कुमार माझा तू रक्षी !
झोपी जावो उभा असो वा असो कुठेही तू साक्षी !! ५ !!
दीर्घायु हे बालक होवो ओजबलने युक्त असो !
मुमुक्षत्व तू मला देउनी बालकचिंता तुला असो !! ६ !!
©डॉ. प्रज्ञा देशपांडे.
स्तोत्र ,मंत्र हे असे साहित्य आहे की जे श्रद्धेने वाचले ,उच्चारले तर फायदा होतो. नेटवर काही शोधत होती न् बरेच दिवसांनी एक स्तोत्र हाती लागलं. माझा मुलगा लहान असताना ते मी म्हणायची. व्यर्थ बडबड करण्यापेक्षा काही चांगले म्हटले तर चांगलेच असते. शिवाय स्तोत्रांमुळे जिभेला वळण लागते. उच्चारणदोष कमी होतात.
हे स्तोत्र वासुदेवानंदसरस्वती विरचित आहे. यथामती अन्वयासह सार्थ-बालाशिष-स्तोत्रम् देत आहे. त्याच खाली नागपुरातील विद्वान् डॉ. के. रा. जोशी यांनी केलेला श्लोकात्मक अनुवादही देत आहे.
स्वांशेनेदं ततं येन स त्वमीशात्रिनन्दनम् ।
मुञ्च मुञ्च विपद्भ्योऽमुं रक्ष रक्ष हरे शिशुम् ॥१॥
अन्वय = हे अत्रिनन्दन , येन इदं (जगत्) स्व-अंशेन ततं (विस्तारितम्) सः त्वम् अमुं शिशुं विपद्भ्यः मुञ्च ,हे हरे ,अमुं शिशुं रक्ष ॥
अर्थ = हे अत्रिनंदना ,ज्या तू हे जग स्वतःच्या अंशाने विस्तारिले (त्या तू) ह्या बालकाला विपत्तींपासून वाचव ,हे हरे (विशेषण ) या बालकाचे रक्षण कर.
प्रातर्मध्यंदिने सायं निशि चाप्यव सर्वथा ।
दुर्दृग्गोधूलिभूतार्तिर्ग्रहमातृग्रहादिकान् ॥
अन्वय= (हे देव ,अमुं शिशुं त्वं) प्रातः-मध्यंदिने-सायं ,च निशि ; दुर् दृक् -गो-धूलि-भूत-अर्तिः-ग्रह-मातृग्रह-आदिकान् सर्वथा अपि अव ।
(हे देवा ,या शिशुला तू) दिसावयास कठिण अशी गोधूली,भूत-दुःख -नवग्रह-मनाचा कारक चंद्र-आदीं पासून सकाळ-दुपार-सायंकाळ-रात्र (या सर्व काळात) सर्वप्रकारे रक्षण कर .
छिन्धि छिन्ध्यखिलारिष्टं कमण्डल्वरिशूलधृक् ।
त्राहि त्राहि विभो नित्यं त्वद्रक्षालंकृतं शिशुम् ॥
अन्वय= हे कमण्डल्वरिशूलधृक् ,अखिलं अरिष्टं छिन्धि ,हे विभो त्वत् रक्ष-अलंकृतं शिशुं नित्यं त्राहि ॥
हे कमण्डलु-अरिशूलधृक् (दत्तगुरुंचे विशेषण) (या शिशुचे) संपूर्ण अरिष्ट (संकट) छिन्न करून टाक.,हे शक्तिमान् देवा ,तुझ्या रक्षणाने अलंकृत अशा या बालकाला नेहमी (संकटांपासून) वाचव .
सुप्तस्थितं चोपविष्टं गच्छन्तं क्वापि सर्वतः।
भो देवावश्विनावेष कुमारे वामनामयः॥
अन्वय = हे देवाश्विनावेष ,अस्मिन् कुमारे वामनामयः सुप्तं स्थितं च उपविष्टं ,गच्छन्तं क्वापि सर्वतः ।
अश्विनीकुमारांच्या वेषातील हे देवा ,झोपलेल्या ,बसलेल्या ,थांबलेल्या ,कुठेही जात असलेल्या या बालकाच्या सगळी कडल्या पीडा कमी कर ,(नष्ट कर) .
दीर्घायुरस्तु सततं सहअोजोबलान्वितः ॥
या मुलाचे सतत अोज-बलयुक्त दीर्घ अायुष्य असू द्या.
इतिश्री प.प. वासुदेवानन्दसरस्वतीविरचितं बालाशिषस्तोत्रम् ॥
अशा प्रकारे परमपूजनीय श्री. वासुदेवानंद विरचित बालाशिष स्तोत्र समाप्त.
डॉ. के. रा. जोशीकृत श्लोकात्मक अनुवाद.
तुझ्याच अंशे बाल निर्मिला अत्रिनंदना परमेशा !
सर्व संकटे दूर करोनी रक्ष रक्ष रे जगदिशा !! १!!
प्रातःकाली सायंकाली दिवसा रात्री केंव्हाही !
शिशुवरी तव कृपा असू दे चिंता त्याची तू वाही !!२!!
दुष्ट नजर त्य कधी न लागो ग्रहादि पीडा तू तोडी !
गोरजपीडा भूतप्रपीडा तोडी, फोडी तू मोडी !! ३ !!
त्रिशूलधारी हे परमेशा सर्व अरिष्टा छेदोनी !
तुझ्या रक्षणे अलंकारिले बालक तू ही पाहोनी !! ४!!
अश्विनीवेषा हे जगदिशा कुमार माझा तू रक्षी !
झोपी जावो उभा असो वा असो कुठेही तू साक्षी !! ५ !!
दीर्घायु हे बालक होवो ओजबलने युक्त असो !
मुमुक्षत्व तू मला देउनी बालकचिंता तुला असो !! ६ !!
©डॉ. प्रज्ञा देशपांडे.
No comments:
Post a Comment