#सहजोक्त.

 #शब्दचिंतन.

काही काही नावं फारच प्रचलित न् सर्वत्र आढळतात. जसे सोनाली,  मोनाली , रूपाली, स्वर्णाली , मिताली  वगैरे  वगैरे . 

याच नावांचे संक्षिप्त रूप म्हणजे सोनल , मोनल , रूपल    वगैरे .

आता ही नावं कशी तयार झाली असावीत ?   तर त्याचीही गंमतच आहे.

जिजाई , मीराई  किंवा जगदंबा , महदंबा   या नावांमध्ये   जिजा+आई , मीरा+आई , जगद+अंबा , महद् +अंबा  अंबा/आई  असे  आईवाचक शब्द आहेत.   

गुजराथी नावांमध्ये र‍ाधाबेन , कांताबेन , जशोदाबेन  असतेच असते. दक्षिणभारतीय नावांत  चेन्नम्मा ,पेदम्मा  असते . 

मूळ न‍ावांमध्ये मातृवाचक , भगिनीवाचक  शब्द , प्रत्ययासारखा जोडला जातो. आणि   नाव तयार केले जाते.   तसेच पहिल्या परिच्छेदात  दिलेल्या नावांत आहे.

 मूळात "आलिः"   या संस्कृत शब्दाचा अर्थ समवयस्क मैत्रिण . याच "आलिः"  चे मराठीत  "आली" झाले.    आता वरच्या यादीतील नावाचा अर्थ बघा . 

  "हरतालिका"    या व्रतामध्येही हाच  "आली"  शब्द  आला आहे. मैत्रिणीने जिला पळवून (हरण करून) नेले , ती पार्वती.  न् तिने  (मनो-ईप्सित वर )  शंकर प्राप्तिसाठी केलेले व्रत म्हणजे हरतालिकाव्रत! 

   तर पहिल्या परिच्छेदातील सर्वच नावांमध्ये "आली" (मैत्रिण)  वाचक शब्द प्रत्यय म्हणून  लागलेला आहे. सोनाली  हे नाव सोना +आली  , असे तयार झाले.

  मात्र वैशाली , प्रणाली  अशा प्रकारची नावे  वेगळी आहेत.   (त्यावर वेगळे चिंतंन करू) 

  ©डॉ. प्रज्ञा शरद देशपांडे.