#सहजोक्त.

स्तोत्रचिंतन -भाग ३
 आईने मातृभावाने पुत्राचे अपराध पोटात घ्यावे त्याला क्षमा करावी हे मागणे या स्तोत्रातून श्रीमद्शंकराचार्य व्यक्त करीत आहेत. एखादं चुकार मुलं मोठी चूक करतं न् मग आईचा अनुनय करीत तिच्याशी लाडीगोडी करतो तसे हे श्लोक आहेत.

जगन्मातर्मातस्तव चरणसेवा न रचिता
 न वा दत्तं देवि द्रविणमपि भूयस्तव मया |
तथापि त्वं स्नेहं मयि निरुपमं यत्प्रकुरुषे
 कुपुत्रो जायेत क्वचिदपि कुमाता न भवति ||४||
  शंकराचार्य म्हणतात , हे जगदंबे ,जगज्जननी ना मी तुझी सेवा केली ना तुला माझं बरेच धन अर्पिले तरीही तू माझ्यावर निरुपम (म्हणजे ज्याची तोडच नाही ,अतुलनीय ) प्रेम करते. कारण मुलगा भलेही वाईट निपजेल पण आई कधीच वाईट नसते. .

परित्यक्ता देवा विविधविधसेवाकुलतया
मया पञ्चाशीतेरधिकमपनीते तु वयसि |
इदानीं चेन्मातस्तव यदि कृपा नापि भविता निरालम्बो लम्बोदरजननि कं यामि शरणम् ||५||
बाबा कोपले तर बचावाचे एकच माध्यम म्हणजे आई. बाबांकडून काही मोठं मिळवून घ्यायचे असेल तर आई मध्ये हवीच . हेच याही श्लोकात दिसते.
जीवन जगतांना विविध भोगात लिप्त झालो, सारे देव विस्मरणात गेले माझ्या. यातच  वयाची पंच्यांशीही उलटून गेली ,(आयुष्याचे फार कमी दिवस राहिले.) गणेशजननी ,आता जर तुझे सहाय (आधार) मिळाला नाही तर निराधार असा मी (या विशाल जगात) कोणाला  बरे शरण जाऊ ? सांग ना ! (तुझ्याशिवाय आता मला कोणीच वाचवू शकत नाही. )

श्वपाको जल्पाको भवति मधुपाकोपमगिरा निरातङ्को रङ्को विहरति चिरं कोटिकनकैः |
तवापर्णे कर्णे विशति मनु वर्णे फलमिदं
 जनः को जानीते जननि जननीयं जपविधौ ||६||
 कुत्र्याचे मांस भक्षण करणारा (ज्ञानोपासक नसलेला) सुद्धा (तुझ्या कृपेने) मधाळ गोड वाणीने बहुभाषक होतो.दरिद्रीसुद्धा (तुझ्या कृपेने) निर्भय होऊन कोट्याधिशासारखा वावरू लागतो. हे अपर्णे, हे सारे ,तुझे नाव कानावर पडल्याचेच  (कानातून मनात भिनल्यामुळे ) फलित आहे. हे जननी तुझ्या जपामुळे  काय काय सुपरिणाम होतात ,हे कोण बरे जाणू शकेल ? (अशक्यप्राय गोष्टी तुझ्या जपाने सहजशक्य कशा होतात हे कोण जाणू शकेल ?)
 जप करणे म्हणजे केवळ वाणीने तो शब्द उच्चारणे नव्हे तर सदा सर्वकाळ तेच रूप व शब्द ध्यानी मनी स्वप्नी रुजवणे हे होय. इतक्या तीव्रतेने अखंड ईशस्मरण केले की जीवनाचे कल्याण होणारच ना ?
 ©डॉ. प्रज्ञा देशपांडे.