#सहजोक्त.

#सहजोक्त.
उन्हाळा आला की काही खास पदार्थांची हमखास आठवण येते. छत्तीसगढी बाँसीभात ,ज्वारीपिठाची आंबिल ,गव्हाची फेणी (शेवयी सारखा खाद्यपदार्थ),खमंग सातु (खारा व चटपटा ,उन्हाळकाकडी सह खायचा ) तांदुळाचे उकडीचे पापड,त्याची उकड ,ज्वारीचे अोले धापडे ,दुपारी कच्चा चिवडा ,मुरमु-याचा चिवडा ,गुलकंद शेक ,आंब्याच्या पोळ्या ,खारवड्या ,लह्यवड्या ,बोरवड्या ,बोरकुट भिरकवलेले उकडलेले बोरं ,अशा विविध  घरगुती  खाद्य प्रकारांची रेलचेल.
असाच एक उन्हाळी पदार्थ म्हणजे कांद्याचे लोणचे.
माझी आजी दर उन्हाळ्यात तात्पुरते टिकणारे भोकराचे लोणचे व कांद्याचे लोणचे करायची. आम्ही मग दुपारच्या जेवणात भाजी ऐवजी कांद्याचेच लोणचे खायचो.माझं लग्न झाल्यावरही नातजावायाला आवडते म्हणून तीच करून पाठवायची. मला तशी स्वयंपाकाची आवड कमीच . पण मग पाहून पाहून शिकले. कांद्याच्या लोणच्यात आजी घरी तयार करून मसाला भरायची . मी मात्र रेडिमेड लोणचे मसालाच वापरते. बाजारातून पिलूकांदे (अगदी छोटे कांदे,जे उन्हाळ्यातच मिळतात आमच्याकडे) आणायचे. त्याचा शेंड्याचा भाग कापायचा ,देठाचा भाग राहू द्यायचा. मग त्याला कमळाकार कापायचे. कांद्याचे फुल तयार होते. त्यात लोणचे मसाला भरायचा. कैरीचा किस वा बारिक फोडी त्यात  घालायच्या . मग फोडणीचे थाड तेल वरून अोतायचे. अर्ध्या तासात लोणचे मुरते. फ्रीजमध्ये दिनतीन दिवस टिकते . (अर्थात खाणा-यांच्या तावडीतून सुटले तर!)
तसा हा सोपा व नागपुरी उन्हाळ्यासाठी वरदान प्रकार ,करून पाहायला हरकत नाही.
©डॉ. प्रज्ञा देशपांडे.